Son Evre:Güç Sevdası

Bertrand Russell insanların siyasi bakımdan önemli arzularını birincil ve ikincil grup arzular olarak sınıflandırmaktadır. Birincil grup arzular yiyecek, barınma ve giyim… İktidara geldiklerinde bu arzularını tam olarak tatmin edememiş siyasiler önce buradan başlıyorlar. Şatafatlı sofralar, göz kamaştıran kumaşlarla dikilmiş kıyafetler, abartılı takılar ve her köşesine olağanüstü para harcanmış gösterişli konutlar… Adeta geçmiş yaşamlarında yaşadıkları yoksulluğu, imkansızlığı unutuncaya ve unutturuncaya dek süregiden bir “sınıf atlama” hezeyanı, telaşı…

İktidarın ilk zamanlarında birincil arzularını tatmin eden zulümkar siyasilerin ikincil arzuları devreye giriyor bu sefer. Russell ikincil arzuları dört başlıkta topluyor; Açgözlülük, rekabet, kibir ve güç sevdası… Bu arzular tıpkı sıralamasında olduğu gibi gitgide artan ve daha tehlikeli boyuta ulaşan bir hal alıyor.

İlk evre “açgözlülük”. Yani mümkün olduğunca çok mala ve mal belgesine sahip olma isteği… Açgözlülük yüzyıllardır yönetenlerin en büyük bataklığı olmuştur. Yıllarca ipekten divanlara kurulmuş Arap kabile reisleri bile çöllerde geçen yıllarını asla unutamamış ve ihtiyaçlarının çok üzerinde bir zenginliği istifleme ihtiyacı duymuşlardır. Açgözlülük güdüsü aynı zamanda kapitalizmin de temel besin kaynağıdır. Bir avuç tefeci devletin doymak bilmez bir iştahla borçlu devletler güruhu yaratma dürtüsünün altında yatan da aslında bu duygudur…

Açgözlülük bir türlü bastırılamaz ve doyurulamaz görülse de ondan daha tehlikeli ikinci arzu “rekabet”. Rakiplerini yok etme niyeti vahşi ve faşist iktidarların adaleti, yargıyı, kolluk güçlerini ve iktidarın tüm nimetlerini adeta uğruna seferber ettiği bir duygu. Sıklıkla başvurulan yalanların nedeni de azılı rekabet duygusuyla rakibini alaşağı etme hedefidir. Rekabeti hiçbir şekilde adil yürütmeyen iktidarların temelinde “kibirle” beslendikleri görülmektedir.

Kibir yani hakkınızda ne kadar çok konuşulursa daha çok konuşulsun güdüsü… Daha çok… Daha çok… En çok… Sürekli bir takdir edilme, övülme, alkışlanma ihtiyacı… Muktedirin yakalandığı hastalığın son evresine yani “güç sevdasına” ulaşma yolunda döşeli taşların üzerinde “kibir” yazar. Onun kibrini tatmin etmeyen gazetecilerin kellesi istenir. Onu iyi yazmayan ve anlatmayan basın susturulur. Onun yolsuzluklarını yani “açgözlülüğünü” ortaya serenler hiç edilmeye çalışılır. Rakip siyasi partiyi yok etmek için her yol denenir. Sıklıkla yalana başvurulur. Faşist muktedirin yakalandığı iktidar sarhoşluğu hastalığının son evresi ise “güç sevdasıdır”. En tehlikelisi…

Özellikle otokratik rejimlerde, erki elinde bulunduran yöneticiler, bu duygunun getirdiği hazzı deneyimledikçe daha zorba bir hal alırlar. Daha çok ezen, daha çok tahakküm eden, tek olan, yenilmez olan… Yani hem cumhurbaşkanı, hem başbakan, hem belediye başkanı, hem vali hatta hem muhtar olan! Yani tüm gücü elinde tutan, kontrol eden tek güç olma isteği.

Russell’ın tanımladığı bu evreler bizlere hiç yabancı gelmiyor. Güç zehirlenmesi yaşayan bir iktidarın ülkesini uçuruma sürüklediğini, gücü “bilgi” olarak gören her aydın insan rahatlıkla anlayabiliyor. Son evreden yani güç sevdasından kendini tüketmeden çıkmış bir zalim tarihte var olmamış. Kuvvetle inanmalıyız ki bundan sonra da var olmayacaktır.